Kinh tế khó khăn, người dân cắt giảm chi tiêu khiến tình hình kinh doanh của các siêu thị điện máy ảm đạm trong 3 tháng đầu năm 2014, bất chấp nhiều chương trình khuyến mãi được tung ra.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tổng mức hàng hóa bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 3/2014 ước tính đạt 233,1 nghìn tỷ đồng, tăng 2% so với tháng trước và tăng 10,1% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung ba tháng đầu năm 2014, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tính đạt 701,4 nghìn tỷ đồng, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm trước, loại trừ yếu tố giá tăng 5,1%, tuy cao hơn mức tăng của cùng kỳ hai năm trước nhưng vẫn ở mức thấp. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ba tháng của khu vực kinh tế Nhà nước đạt 68 nghìn tỷ đồng, chiếm 9,7% tổng mức và tăng 6,9%; kinh tế ngoài Nhà nước đạt 607,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 86,7%, tăng 10%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 25,5 nghìn tỷ đồng, chiếm 3,6%, tăng 25%. Trong tổng mức hàng hoá bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ba tháng năm 2014, kinh doanh thương nghiệp đạt 530,1 nghìn tỷ đồng, chiếm 75,5% tổng mức và tăng 8,1%; khách sạn nhà hàng đạt 85,2 nghìn tỷ đồng, chiếm 12,2% và tăng 12,1%; dịch vụ đạt 79 nghìn tỷ đồng, chiếm 11,3% và tăng 23,5%; du lịch đạt 7 nghìn tỷ đồng, chiếm 1% và tăng 20,3%.

Kinh doanh điện máy cũng lâm vào khó khăn như những mặt hàng tiêu dùng khác. Vòng đời tiêu dùng mặt hàng điện máy rất dài, ví dụ như tivi có thể 10 năm mới thay một lần. Do vậy, chu kỳ tiêu dùng hàng điện máy ồn ã đã qua. Nhiều siêu thị tung nhiều chương trình khuyến mãi nhưng vẫn bán được ít.

Đây là thời điểm khá khó khăn cho các doanh nghiệp bán lẻ vì nhu cầu trong nước yếu ớt, trong khi các sản phẩm điện máy không phải hàng quá thiết yếu, người dân sẵn sàng cắt giảm chi tiêu. Sức cạnh tranh trên thị trường cũng ngày càng khốc liệt hơn khi áp lực giải phóng hàng tồn kho, chiếm lĩnh thị phần tăng.

Khảo sát tại một số cửa hàng, siêu thị điện máy sau Tết tại TP HCM và Hà Nội cho thấy, tốc độ tiêu thu không máy khả quan. Đa số khách hàng chỉ đến để xem hoặc tập trung vào những mặt hàng đang có khuyến mại lớn.

Kinh doanh khó khăn khiến nhiều siêu thị phải thu hẹp quy mô, cắt giảm chi phí. Cách đây một năm, Pico xâm nhập thị trường phía Nam với khu điện máy trên đường Cộng Hòa (quận Tân Bình, TP HCM). Tuy nhiên, đến đầu tháng 3, đơn vị này phải đóng cửa để nhường lại mặt bằng cho doanh nghiệp khác. Nguồn tin từ Pico cho biết, đơn vị này sẽ chuyển giao lại mặt bằng cho Lotte, nhưng việc đối tác có tiếp tục kinh doanh sản phẩm điện máy hay không thì phải chờ đàm phán. Hiện ngoài siêu thị, Pico đã treo biển “Từ 1/3/2014 tạm dừng hoạt động để sửa chữa và nâng cấp mặt bằng kinh doanh”.

Trên tuyến phố điện máy Hai Bà Trưng (Hà Nội), Media Mart phát tờ rơi giảm giá 50%, miễn phí vận chuyển và cho khách hàng trả góp miễn lãi trong 6 tháng. Song một nhân viên tại đây thừa nhận “hiện thời kinh tế khó khăn, số lượng khách đến mua các sản phẩm điện máy cũng hạn chế”. Pico cũng tung ra nhiều chiêu giảm giá, thậm chí cho người mua bằng đặt cọc để giữ khuyến mãi trong một tuần nhưng lượng khách mua hàng vẫn thưa thớt.

Không chỉ vậy, sức mua yếu khiến nhiều siêu thị chưa dám nhập nhiều hàng để bán. Tại cửa hàng điện máy Top Care trên phố Minh Khai (Hà Nội), đa phần các mặt hàng bày bán đều là serie năm cũ. Một nhân viên tại đây cho biết chỉ có vài sản phẩm được nhập về với năm sản xuất là 2014, cho thấy tình cảnh khó khăn của doanh nghiệp. Nhân viên một đơn vị điện máy khác cho biết chỉ có những sản phẩm như tivi 6-8 triệu, serie từ năm ngoái còn túc tắc bán được hàng.

Thị trường điện máy cạnh tranh ngày càng khốc liệt, do vậy các doanh nghiệp bán lẻ trong nước muốn tồn tại phải chuẩn bị tâm lý và mọi yếu tố trong đó vốn, nguồn lực và quản trị. Ngoài ra, cạnh tranh sẽ khiến thị trường phân hóa rõ rệt giữa các nhà bán lẻ lớn và các đơn vị kinh doanh nhỏ lẻ. Hầu như các đối thủ đã bắt đầu chuẩn hóa mô hình, chiến lược và có sự tham gia của nhiều nhà đầu tư ngoại.

Cuộc đua chắc chắn sẽ không dừng lại chỉ ở các chiêu bài khuyến mãi mà các nhà bán lẻ cần phải tạo thêm nhiều tiện ích, dịch vụ và giá trị gia tăng lớn cho khách hàng như hệ thống chăm sóc khách hàng, dịch vụ bảo trì, bảo hành, bảo hiểm sản phẩm, các dịch vụ gia tăng như tích điểm, tặng quà...

Nhưng dù đang có nhiều đơn vị khó khăn, nhưng Việt Nam vẫn là thị trường tiềm năng để các nhà đầu tư khai thác nhờ quy mô và số lượng người tiêu dùng. Kênh bán lẻ hiện đại Việt Nam mới chỉ chiếm 25% thị phần, ở mức thấp so với các nước trong khu vực như Philippines 33%, Thái Lan 34%, Trung Quốc 51%, Malaysia 60%, Singapore 90%... Các doanh nghiệp bán lẻ sẽ không ngừng lên kế hoạch, đổ tiền để giành thị trường. Một cuộc chiến khốc liệt đã bắt đầu.

Thu nhập bình quân đầu người Việt Nam chắc chắn tăng lên so với mức 1.900 USD một năm hiện nay, và có thể sau một chu kỳ khoảng 5 năm nữa, ngành điện máy lại phát triển.