|
* Thể chế nhà nước - Theo thể chế Cộng hòa Tổng thống, một viện (từ năm 1972).
Hiến pháp được ban hành ngày 11 tháng Mười năm 1972, bổ sung và sửa đổi tháng Tư năm 1983 và được sửa đổi năm 1994.
Có 9 tỉnh và 2 đặc khu.
Quốc hội gồm 71 thành viên và Tổng thống được bầu bằng tuyển cử phổ thông đầu phiếu, nhiệm kỳ 5 năm. Tổng thống chỉ được ứng cử một nhiệm kỳ. Tổng thống bổ nhiệm các thành viên của Nội các.
* Địa lý - Pa-na-ma là một eo đất nhiều rừng núi nối hai vùng Trung và Nam Mỹ. Đỉnh cao nhất là núi lửa Ba-ru đã tắt, cao 3.475m.
* Kinh tế - Công nghiệp chiếm 18%, nông nghiệp: 8%, và dịch vụ: 74% GDP.
Thuế qua kênh Pa-na-ma (dài 40 dặm = 64km) là nguồn thu ngoại tệ chính. Pa-na-ma có mức sống cao hơn các nước láng giềng và trở thành trung tâm ngân hàng ngoài khơi quan trọng. Sản phẩm xuất khẩu chủ yếu là chuối và tôm. Công nghiệp sản xuất dầu lọc, bia, xi măng và vật liệu xây dựng đường giao thông. Sản phẩm nông nghiệp có chuối, gạo, ngô, cà phê, mía, rau quả, tôm...
Bình quân thu nhập theo đầu người năm 1997 đạt 3.080 USD.
Xuất khẩu đạt 6,68 tỷ USD, nhập khẩu: 7,38 tỷ USD; nợ nước ngoài: 7,26 tỷ USD.
* Văn hóa - xã hội - Số người biết đọc, biết viết đạt 90,8%, nam: 91,4%, nữ: 90,2%.
Giáo dục tiểu học bắt buộc và miễn phí trong 6 tháng. Trường trung học thường nằm ở thành phố, chi phí cao, trẻ em ở nông thôn khó khăn trong học tập. Pa-na-ma có một trường đại học tổng hợp của Nhà nước và một của Thiên Chúa giáo.
Chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng khá tốt, miễn phí cho người khèo, tuy vậy, các bệnh viện tốt vẫn nằm ở thành phố Pa-na-ma và Cô-lôm; các bệnh sốt rét, sốt vàng da tập trung ở vùng biên giới giáp với Cô-lôm-bi-a.
Những danh thắng dành cho du lịch, nghỉ ngơi và giải trí: các di tích ở Thủ đô, ở Pô-tô-lê-lô, đảo Pươn và Xan Bla-xơ, các khu nghỉ mát ở Côn-ta-đô-ra và Ta-gô-ga, kênh đào Pa-na-ma...
* Lịch sử - Khu vực Pa-na-ma được Cô-lông khám phá vào năm 1501, và trở thành một bộ phận của vùng Gra-na-đa mới (Cô-lôm-bi-a) của Tây Ban Nha. Năm 1821 ở đây là một bộ phận của Cô-lôm-bi-a độc lập. Năm 1825, Mỹ đã có quyền lợi ở Pa-na-ma; năm 1841, Cô-lôm-bi-a ký kết với Mỹ Hiệp ước cho Mỹ tiếp tục có ảnh hưởng ở Pa-na-ma. Vào những năm 980, một người Pháp là Phéc-đi-nan Lét-xép đã đào một con kênh xuyên qua Pa-na-ma để thông Đại Tây Dương với Thái Bình Dương nhưng không kết thúc được công việc. Năm 1894, pháp bán cho Mỹ kênh đào. Năm 1903, sau khi Cô-lôm-bi-a không đồng ý để cho Mỹ tiếp tục xây dựng con kênh này khi khu vực Pa-na-ma tuyên bố độc lập dưới sự bảo trợ của Mỹ. Rốt cục, con kênh cũng được hoàn thành vào năm 1914 và năm 1920 chính thức khai trương.
Mỹ được hưởng một vùng đất rộng 8km tính từ hai bờ kênh Pa-na-ma. Từ năm 1983 đến 1989, quyền lực thật sự nằm trong tay của tướng Ma-nu-en Nô-ri-ê-ga. Năm 1989, Mỹ đưa quân vào, phế truất và đưa ra xét xử tướng Ma-nu-en Nô-ri-ê-ga tại Mỹ do bị buộc tội là có hoạt động tội phạm.
Tổng thống hiện nay của Pa-na-ma là ông Mi-rê-a Ê-li-sa Mô-cô-sô Ro-dri-ghết, nhậm chức ngày 1 tháng Chín năm 1999.
Đến năm 2000, toàn bộ kênh đào mới được trao trả lại cho Pa-na-ma.
|
