|
· Thể chế Nhà nước - Theo thể chế Cộng hoà Tổng thống, một viện (từ năm 1964).
Có 9 tỉnh là 9 đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương.
Hiến pháp hiện hành được ban hành ngày 2 tháng 8 năm 1991, sửa đổi năm 1996.
Quốc hội gồm 136 thành viên, trong đó 125 thành viên được bầu bằng tuyển cử phổ thông đầu phiếu, nhiệm kỳ 5 năm. 11 thành viên khác (đại diện cho các nhóm sắc tộc) do Tổng thống chỉ định. Tổng thống được bầu trực tiếp, nhiệm kỳ 5 năm (được hai nhiệm kỳ). Tổng thống lập ra Nội các do Thủ tướng đứng đầu.
· Địa lý - Thuộc Nam châu Phi. Dăm-bia gồm các cao nguyên từ 1.000 đến 1.500m. Trên các cao nguyên có dãy Mu-chin-ga, cao 2.164m và dãy đồi Mu-phin-ga.
Các sông chính; Sông Dăm-be-di, 3.540km.
Khí hậu: Khí hậu nhiệt đới. Thời tiết ẩm ướt từ tháng Mười một đến tháng Ba.
· Kinh tế - Công nghiệp chiếm 40%, nông nghiệp: 23% và dịch vụ: 37% GDP.
Nền kinh tế của Dăm-bi-a phụ thuộc vào việc khai thác và chế biến đồng, chì, kẽm, cô-ban, điện năng sản xuất 7,84 tỷ kWh, tiêu thụ 6,4 tỷ kWh). Nông nghiệp kém phát triển và nhiều loại lương thực cơ bản phải nhập khẩu. Ngô và sắn là các cây lương thực chính.
Trước năm 1991, nền kinh tế theo mô hình kế hoạch tập trung nên trì trệ. Từ 1991 bắt đầu công cuộc đổi mới, chuyển sang kinh tế thị trường, tư nhân hoá, thu hút đầu tư nước ngoài. Nhờ đó, nền kinh tế đã khởi sắc. Xuất khẩu đạt 905 triệu USD, nhập khẩu: 1,1 tỷ USD, nợ nước ngoài: 7,1 tỷ USD.
· Văn hoá - xã hội - Tổng số người biết đọc, biết viết đạt 78,2%, nam: 85,6%, nữ: 71,3%.
Giáo dục được miễn phí, 100% số trẻ em được học hết tiểu học. Dăm-bi-a có 2 trường đại học, 4 trường sư phạm đào tạo giáo viên và 14 trường kỹ thuật và dạy nghề.
Cả nước có 12 bệnh viện lớn và 60 trung tâm y tế nhỏ để chăm sóc sức khoẻ, nhưng phần lớn đều nằm ở đô thị. Tình trạng thiếu dinh dưỡng, các bệnh do nghèo đói còn khá phổ biến.
Những danh thắng dành cho du lịch, nghỉ ngơi và giải trí: ở Thủ đô, thác nước Vích-to-ri-a, công viên quốc gia Ca-phua, vịnh Ca-xép, vịnh hồ Tan-ga-ni-ka....
· Lịch sử - Khoảng năm 1835, bộ tộc Sô-tho (Sotho) đã có một Vương quốc riêng ở vùng lãnh thổ thuộc Dăm-bi-a, Dim-ba-bu-ê và Ma-la-uy ngày nay.
Trong những năm 1890, vùng này đã rơi vào quyền kiểm soát của Công ty Xê-xin Rô-đét của Anh tại Nam Phi. Năm 1924, Anh tiếp quản công việc hành chính của Công ty này. Tuy nhiên, sự phát triển ban đầu diễn ra chậm. Các công việc khai mỏ đòi hỏi trình độ khai thác cao đều được dành cho những người nhập cư da trắng. Năm 1953, do sợ bị phân biệt chủng tộc, những người châu Phi đã chống lại việc đưa Dăm-bi-a tái gia nhập Liên bang Trung phi cùng với Ni-a-sa-len (Ma-la-uy) và Nam Rô-đét-si-a (Dim-ba-bu-ê), trước đó Dăm -bi-a đã tách ra từ Liên bang này tháng Chín năm 1962, và Liên bang này tồn tại đến năm 1963. Năm 1964, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ của những người định cư da trắng, Ken-nét-Ka-un-đa đã đưa Bắc Rô-đét-si-a (tên gọi trước kia của Dăm-bi-a) thành một quốc gia độc lập. Từ 1973 đến 1990, Dăm-bi-a là Nhà nước một đảng: đảng độc lập dân tộc thống nhất (UNIP). Ka-un-đa thất bại trong cuộc bầu cử đa đảng năm 1991.
|
