Trước thực trạng doanh nghiệp lợi dụng sự thông thoáng trong chế độ quản lý kho ngoại quan để buôn lậu, ngày 19/7/2013, Bộ Tài chính đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, trong đó đề nghị tạm dừng làm thủ tục đưa hàng từ nước ngoài vào kho ngoại quan đối với một số mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và mặt hàng áp dụng thuế suất theo hạn ngạch thuế quan.
Tại công văn số 9330/BTC-TCHQ ngày 19/7/2013, Bộ Tài chính cho biết, căn cứ khoản 1 Điều 25 Nghị định số 154/2005/NĐ-CP ngày 15/12/2005 của Chính phủ, thời gian qua, cơ quan hải quan đã giải quyết thủ tục gửi kho ngoại quan để chờ xuất đi nước khác đối với các mặt hàng: rượu, bia, xì gà, thuốc lá điếu và đường tinh luyện từ nước ngoài gửi vào kho.
Tính từ ngày 01/01/2012 đến 31/5/2013, trị giá hàng hóa gửi kho ngoại quan của một số mặt hàng đạt con số như sau: rượu các loại đạt hơn 1,7 tỷ USD; xe ô tô du lịch dưới 9 chỗ ngồi hơn 4 triệu USD; xì gà, thuốc lá điếu và chế phẩm thuốc lá đạt hơn 180 triệu USD và đường tinh luyện đạt gần 20 triệu USD. Các mặt hàng này chủ yếu được nhập từ các nước Campuchia, Trung Quốc, Singapore… và gửi tại kho ngoại quan tại các tỉnh, thành phố Hải Phòng, Quảng Ninh, Lào Cai và phần lớn tại Hải Phòng, Quảng Ninh để xuất đi Trung Quốc qua các tỉnh biên giới phía Bắc, một số ít tại thành phố Hồ Chí Minh để xuất đi Campuchia. Các kho ngoại quan tại các tỉnh, thành phố khác không lưu giữ những mặt hàng này.
Bộ Tài chính cho biết, qua theo dõi tình hình hoạt động kinh doanh tạm nhập tái xuất (TNTX), chuyển khẩu, gửi kho ngoại quan qua địa bàn các tỉnh biên giới phía Bắc sang Trung Quốc thời gian qua cho thấy có tình trạng hàng hóa kinh doanh TNTX sau khi đã làm thủ tục tái xuất khỏi lãnh thổ Việt Nam thì doanh nghiệp không làm thủ tục nhập khẩu vào Trung Quốc mà đưa hàng quay ngược trở lại Việt Nam nhằm mục đích buôn lậu, trốn thuế. Cũng có trường hợp đưa vào lãnh thổ Trung Quốc nhưng là tái xuất lậu, không làm thủ tục hải quan nhập khẩu tại nước này.
Theo đánh giá của Bộ Tài chính thì do loại hình kinh doanh TNTX và gửi kho ngoại quan có nhiều điểm giống nhau, nhưng thủ tục hải quan và chế độ quản lý kho ngoại quan đơn giản, thông thoáng hơn nên doanh nghiệp dễ chuyển từ hình thức kinh doanh TNTX sang gửi kho ngoại quan. Chính vì vậy, Bộ Tài chính đề xuất Thủ tướng Chính phủ quyết định tạm dừng làm thủ tục đưa hàng từ nước ngoài vào kho ngoại quan đối với một số mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, gồm: rượu, bia, xì gà, thuốc lá điếu, ô tô du lịch dưới 24 chỗ ngồi và các mặt hàng được áp dụng thuế suất theo hạn ngạch thuế quan, gồm: đường, muối, trứng gia cầm. Theo Bộ Tài chính, biện pháp này sẽ đảm bảo kịp thời ngăn chặn các hành vi thẩm lậu vào nội địa hoặc hành vi vi phạm chính sách pháp luật của quốc gia lân cận.
Về phần mình, Bộ Tài chính đang xây dựng một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý hàng hóa gửi kho ngoại quan như: quy định chế độ yêu cầu chặt chẽ hơn về tiêu chuẩn hạ tầng, điều kiện để kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng với hoạt động của kho; giám sát trực tiếp của công chức hải quan 24/7; phải nộp thuế ngay trước khi đưa hàng vào kho ngoại quan và được hoàn thuế sau khi tái xuất…
Một số vụ việc lợi dụng TNTX để buôn lậu bị phát hiện
Vừa qua, có vụ việc công ty TNHH Tuấn Đông tạm nhập 36 xe ô tô từ Hồng Kông, sau khi hoàn thành thủ tục tạm nhập sẽ tái xuất lậu vào nội địa Trung Quốc. Vụ việc đang được Tổng cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm tiếp tục mở rộng điều tra, làm rõ.
Một vụ việc khác cũng được Cục Cảnh sát kinh tế điều tra, phát hiện là vụ thẩm lậm 125.000 bao thuốc lá ngoại gồm Esse, 555 và Camel tạm nhập từ Singapore. Sau khi làm xong thủ tục tái xuất, các đối tượng buôn lậu dùng xuồng siêu tốc đưa quay trở lại Việt Nam để thẩm lậu vào nội địa nước ta.
