Thời gian qua, rộ lên thông tin một số nước nhập khẩu lớn sẽ ngưng mua gạo Việt Nam. Điều này có ảnh hưởng gì tới xuất khẩu gạo của nước ta trong thời gian tới?

Như Indonesia đã thông báo sẽ ngừng việc mua 1 triệu tấn gạo từ Việt Nam, Thái Lan, Pakistan và Campuchia. Philippines hồi đầu năm thông báo sẽ nhập khẩu thêm 400 ngàn tấn gạo nhưng rồi cũng đã rút lại kế hoạch này.

Indonesia đưa ra lý do sản xuất gạo trong nước đủ đáp ứng nhu cầu. Còn Philippines thì muốn đánh giá lại nguồn gạo tồn kho xem cần mua 400 ngàn tấn hay không.

Tuy Indonesia đã tuyên bố như vậy, nhưng theo nhận định của một số doanh nhân ngành gạo, nước này vẫn có thể nhập khẩu gạo trở lại vào quý 3 năm nay.

Đến thời điểm này, các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam vẫn khá bình thản trước những thông tin trên. Trước hết, việc xuất khẩu gạo vẫn đang khá tốt. 2 tháng đầu năm nay, lượng gạo xuất khẩu đã tăng tới 97% so với cùng kỳ năm ngoái. Mà trong tay các doanh nghiệp vẫn còn hợp đồng xuất khẩu ở mức đủ để yên tâm, ít nhất là đến giữa năm nay.

Hợp đồng xuất khẩu ký từ cuối năm ngoái chuyển sang đầu năm nay ở mức cao, tới 1,2 triệu tấn. Sau khi đã xuất khẩu hơn 800 ngàn tấn gạo trong 2 tháng qua, các doanh nghiệp vẫn còn hợp đồng tới 1,4 triệu tấn cần giao trong những tháng tới, do có thêm nhiều hợp đồng mới được ký (trong đó có hợp đồng tập trung 200 ngàn tấn đi Cuba).

Bên cạnh đó, còn những yếu tố quan trọng khác giúp cho việc xuất khẩu gạo đang tiếp tục thuận lợi. Trước hết là Trung Quốc vẫn đang có nhu cầu lớn từ gạo Việt Nam.

Từ đầu năm đến nay, cho dù có những lúc phía Trung Quốc gây khó khăn, nhưng lượng gạo Việt Nam đi qua bên đó theo đường chính ngạch lẫn tiểu ngạch vẫn khá nhiều. Năm ngoái, gạo xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm khoảng 50% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam. Năm nay, dự báo họ cũng mua với khối lượng không ít hơn năm ngoái.

Trong tháng 3 này, Cục Dự trữ Quốc gia (Bộ Tài chính) đã tổ chức đấu thầu mua 180 ngàn tấn gạo. Bên cạnh đó, thông tin El Nino gây ảnh hưởng lớn tới sản xuất lúa ở nhiều nước trên thế giới cũng như ở Việt Nam, đang ít nhiều tác động tới tâm lý của nông dân, khiến cho nhiều hộ giữ lúa lại, chờ giá lên nữa mới bán. Một số doanh nghiệp cũng đã mua lúa gạo tích trữ với tính chất đầu cơ.

Những thông tin trên đang giúp cho giá lúa gạo hàng hóa ở ĐBSCL tăng mạnh. Đến giữa tuần qua, tại ĐBSCL, giá lúa khô tại kho loại thường đã ở mức 5.500 - 5.600 đ/kg, lúa khô hạt dài 5.700 - 5.800 đ/kg, gạo nguyên liệu loại 1 từ 7.000 - 7.100 đ/kg, gạo nguyên liệu làm gạo 25% tấm từ 6.800 - 6.900 đ/kg, gạo thành phẩm 5% tấm không bao bì tại mạn tàu 7.950 - 8.050 đ/kg, gạo 15% tấm 7.750 - 7.850 đ/kg, gạo 25% tấm 7.600 - 7.700 đ/kg.

So với cách đây 1 tháng, giá lúa khô loại thường đã tăng 400 đ/kg, lúa hạt dài tăng 300 đ/kg, gạo nguyên liệu loại 1 tăng 350 đ/kg, gạo nguyên liệu làm gạo 25% tấm tăng 300 đ/kg, gạo 5% tấm tăng 400 đ/kg, gạo 15% tấm tăng 350 đ/kg và gạo 25% tấm tăng 300 đ/kg.

Trên thị trường xuất khẩu, giá gạo 5% tấm của Việt Nam đang cao hơn 5 - 10 USD/tấn so với gạo cùng loại của Thái Lan và 15 - 20 USD/tấn so gạo Ấn Độ.

Thế nhưng, mức độ ảnh hưởng của thiên tai đối với sản xuất gạo ở nước này không quá nghiêm trọng, nên lượng gạo xuất khẩu dự báo chỉ giảm khoảng 2 triệu tấn. Mấy năm qua, Ấn Độ thường xuất khẩu quanh mức 10 triệu tấn gạo. Năm nay nếu có giảm 2 triệu tấn, thì lượng gạo Ấn Độ đưa vào thị trường thế giới vẫn còn khá lớn, tới 8 triệu tấn.

Còn ở Thái Lan, sản lượng lúa gạo giảm mạnh do họ chủ động giảm diện tích để đối phó với khô hạn. Dự báo năm nay Thái Lan sẽ giảm khoảng 5 - 6 triệu tấn lúa, tương đương 2,5 - 3 triệu tấn gạo. Nhưng lượng gạo còn tồn kho ở mức 13 triệu tấn của nước này vẫn có thể là yếu tố quan trọng kiềm chế giá gạo trên thị trường gạo thế giới.