Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), ngày càng có nhiều người tiêu dùng Australia ưa chuộng tôm đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam nhưng các hàng rào kỹ thuật về vệ sinh thực phẩm của quốc gia này đang “khắt khe” với các DN xuất khẩu thủy sản Việt Nam.
VASEP cho rằng, hiện xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Australia đang tăng mạnh với trị giá 144,3 triệu USD trong 8 tháng đầu năm 2014, tăng 27,7% so với cùng kỳ năm 2013. Tôm và cá basa vẫn chiếm kim ngạch xuất khẩu cao nhất sang thị trường này.
Bên cạnh việc chọn tôm nuôi tại thị trường nội địa, người Australia cũng quan tâm nhiều hơn tới mặt hàng tôm đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam và Thái Lan do giá thành thấp hơn và chất lượng đang được cải thiện tốt. Hiện tôm sú tươi đang nhận được sự chú ý nhiều hơn từ người dân Australia và đây là một lợi thế cho các DN Việt Nam mở rộng xuất khẩu, khi Việt Nam đang là nước sản xuất tôm sú lớn nhất thế giới.
Dù vậy, vấn đề đặt ra là các qui định nghiêm ngặt của Australia về vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật được sử dụng như một hàng rào kỹ thuật đối với các nước nhập khẩu thủy sản vào thị trường này. Đặc biệt, đối với sản phẩm tôm tươi đông lạnh, thế mạnh của tôm Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác như Thái Lan, Indonesia, các hàng rào tương đối cao.
Thời gian qua, Chính phủ Australia lấy lý do bảo vệ việc nuôi tôm trong nước nên đã áp dụng hàng rào kỹ thuật, đó là: cho phép Cơ quan kiểm tra và kiểm dịch Australia (AQIS) kiểm tra đối với virus đốm trắng (White spot) và đầu vàng (Yellow head) trong tôm tươi của Việt Nam xuất sang Australia. Nếu kết quả dương tính (ngưỡng 0%) sẽ không được nhập vào thị trường Australia.
Khó khăn ở đây là các phòng thí nghiệm của AQIS kiểm tra virus theo phương pháp Real-Time PCR, tức là kiểm tra AND của virus, khi đó thì virus cho dù đã chết, chỉ còn lại xác vẫn bị coi là dương tính và bị trả hàng về. Phương pháp này rất ít phòng thí nghiệm ở Việt Nam có thể làm được và do vậy, DN Việt Nam thực sự gặp thách thức để có thể xuất được tôm tươi đông lạnh vào Australia.
VASEP cho hay, hiện cơ quan này đang hợp tác cùng với Thương vụ Việt Nam tại Australia kiến nghị với cơ quan hữu quan Australia xem xét bỏ việc kiểm dịch các loại virus trên đối với mặt hàng tôm Việt Nam vì điều này không đe dọa dịch bệnh cho ngành nuôi tôm tại nước sở tại (do sản lượng tôm nuôi tại Australia rất ít). Hiện nay chỉ có Australia là có chính sách kiểm soát gắt gao về kiểm dịch trên tôm.
Trong khi chờ xem xét dỡ bỏ việc kiểm dịch nêu trên, hai bên cần một thỏa thuận song phương giữa AQIS và Cục Quản lý chất lương nông lâm sản và thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) về thống nhất phương pháp kiểm tra virus. Các DN tôm Việt Nam có thể kiểm tra virus tại Việt Nam và khi có kết quả âm tính thì hoàn toàn yên tâm xuất hàng sang Australia mà không lo sợ hàng bị trả về.
Theo Thương Vụ Việt Nam tại Australia, Australia là một trong những nước có mức tiêu thụ thuỷ sản bình quân đầu người tăng từ 10kg/năm vào những năm 1990 lên khoảng 25kg/năm hiện nay. Do đó, nhu cầu tiêu thụ thuỷ sản của Australia sẽ còn tăng hơn nữa.
Trong các loại hải sản được tiêu thụ mạnh tại thị trường Australia, tôm là mặt hàng dẫn đầu với sản lượng tiêu thụ cao khoảng 50.000 tấn/năm và với việc các nhà nuôi trồng và đánh bắt địa phương chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu./.
