Trong vài năm vừa qua, TMĐT VN đã có những phát triển vượt bậc. Từ chỗ khách hàng chỉ coi internet là nơi để tham khảo thông tin trước khi đến tận cửa hàng để mua, thì nay họ đã có thể đặt mua từ nhà/văn phòng, và được nhận hàng tận nơi. Theo VECITA (tổng quan TMĐT Việt Nam), trong số hơn 31 triệu người dùng internet Việt Nam, ước tính có đến 57% người đã mua hàng online. Rõ ràng với mọi người, chuyện mua hàng online không còn xa lạ gì.

Tuy nhiên bán lẻ trực tuyến có những đặc tính khác biệt rất lớn so với bán lẻ truyền thống. Thông thường tại các cửa hàng truyển thống, đơn hàng được xử lý ngay tại cửa hàng, nghĩa là tất cả hoạt động từ lúc khách hàng đặt mua đến lúc thanh toán tiền và xuất hàng đều diễn ra cùng lúc tại cửa hàng. Vì đặc tính “offline” tại chỗ như vậy nên cửa hàng truyền thống muốn mở rộng kinh doanh hẳn nhiên phải mở thêm cửa hàng mới, thêm nhân viên bán hàng, thiết lập quy trình bán hàng tại chỗ… Ưu điểm của hình thức này là người thật việc thật, kiểm soát được dịch vụ.

Điểm khác biệt là ở đây. Trong bán lẻ trực tuyến, đơn hàng không xử lý ngay tại thời điểm khách đặt mua. Từ lúc khách đặt mua đến lúc khách nhận hàng là tách biệt nhau hoàn toàn, cả về thời gian lẫn không gian. Tất yếu cần bộ phận xử lý những đơn hàng đấy, giải quyết việc biến hành động đặt mua trở thành giao dịch thành công (khách nhận được hàng).Bộ phận này gọi là hậu cần thương mại điện tử.

Mặt khác, với sự phát triển mạnh của quảng cáo trực tuyến, việc một cửa hàng online mở rộng kinh doanh (tăng đơn hàng) không mất quá nhiều công sức lẫn thời gian như cửa hàng truyền thống. Đơn giản họ chỉ cần thêm ngân sách quảng cáo (thậm chí với mạng xã hội còn được lan truyền miễn phí một cách không lường trước) là đơn hàng đã đổ về gần như ngay lập tức.

Rõ là bán lẻ trực tuyến có ưu thế về việc mở rộng quy mô, nhanh hơn bán lẻ truyền thống rất nhiều. Tuy nhiên ưu thế này lại là thảm họa nếu không xử lý được đơn hàng ở quy mô đấy. Nếu số lượng đơn hàng chỉ là hàng chục, hàng trăm thì bạn chỉ cần vài ba nhân sự cùng bảng tính excel. Tuy nhiên nếu con số là hàng ngàn, hàng vạn thì bài toán không chỉ đơn giản là thêm người. Vậy, hậu cần TMĐT cần một hệ thống phân phối hiệu quả ở quy mô lớn.

Trong các bài tiếp theo, tôi sẽ đề cập đến các vấn đề có thể phát sinh khi vận hành một website bán lẻ trực tuyến ở quy mô lớn.