Tính chung 9 tháng qua, ngành nông nghiệp tăng trưởng 0,68% so cùng kỳ năm trước; xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 23,3 tỷ USD, nhập khẩu 17,74 tỷ USD.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 9 tháng đầu năm, thời tiết diễn biến phức tạp do ảnh hưởng của hiện tượng Elnino đã tác động đến ngành nông nghiệp. Cụ thể, đầu năm xảy ra rét buốt bất thường, nắng hạn xuất hiện sớm và gay gắt; xâm nhập mặn, mưa bão... gây nhiều bất lợi cho các hoạt động sản xuất nông nghiệp. Bên cạnh đó, giá vật tư phục vụ cho sản xuất nông, lâm nghiệp và thuỷ sản không ổn định, có xu hướng tăng nên nhìn chung kết quả sản xuất nông nghiệp đạt thấp.
Trong bối cảnh đó, theo ước tính của Tổng cục Thống kê, giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thuỷ sản 9 tháng năm 2016 theo giá so sánh 2010 đạt 594.000 tỷ đồng, tăng 0,68% so với cùng kỳ năm trước.
Trước đó, tính chung 6 tháng đầu năm nay, ngành nông lâm thuỷ sản tăng trưởng âm khi giảm tới 0,18%, tương ứng 397.400 tỷ đồng. Nguyên nhân được cho là do sản lượng lúa đông xuân năm nay chỉ đạt 19,4 triệu tấn, giảm mạnh so với cùng kỳ khiến nông nghiệp giảm 0,78%. Do đó, dù lâm nghiệp tăng 5,75%, thuỷ sản tăng 1,25% nhưng do nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn nên không thể bù đắp được sự suy giảm của nông nghiệp kéo suy giảm toàn ngành. Vì thế, sau 10 năm kể từ năm 2005, lần đầu tiên ngành nông nghiệp tăng trưởng âm.
Kết quả tăng trưởng dương của toàn ngành nông nghiệp 9 tháng có được nhờ sự khởi sắc của nhiều nhóm ngành hàng. Trong đó, đáng chú ý là chăn nuôi phát triển tương đối ổn định do dịch bệnh không xảy ra và giá bán duy trì ở mức có lợi cho người chăn nuôi. Số lượng hộ nuôi nhỏ lẻ đang giảm và quy mô nuôi tập trung số lượng lớn như trang trại, gia trại đang phát triển.
Sản xuất thủy sản 9 tháng đầu năm gặp nhiều khó khăn và thách thức do rét đậm, rét hại những tháng đầu năm, ô nhiễm nguồn nước, hạn hán, xâm nhập mặn ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, dịch bệnh diễn biến phức tạp, ảnh hưởng của bão và sự cố môi trường xảy ra ở một số tỉnh ven biển miền Trung. Mặc dù khó khăn nhưng kết quả sản xuất thủy sản vẫn duy trì được tăng nhẹ. Sản lượng thủy sản 9 tháng đầu năm ước tính đạt 4.949,6 nghìn tấn, tăng 2,2% so với cùng kỳ năm trước.
Tiếp tục xuất siêu
Đối với hoạt động xuất nhập khẩu, kim ngạch xuất khẩu nông lâm và thủy sản 9 tháng qua đạt 23,3 tỷ USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2015. Trong đó, giá trị xuất khẩu các mặt hàng nông sản chính ước đạt 11,1 tỷ USD, tăng 7,2% so với cùng kỳ năm 2015; Giá trị xuất khẩu thuỷ sản ước đạt 4,9 tỷ USD, tăng 4,3% so với cùng kỳ năm 2015; Giá trị xuất khẩu các mặt hàng lâm sản chính ước đạt 5,1 tỷ USD tương đương với cùng kỳ năm 2015.
Ở chiều nhập khẩu, 9 tháng đạt giá trị kim ngạch 17,74 tỷ USD, tăng 1,3% so với năm cùng kỳ năm 2015. Trong đó, nhập khẩu một số mặt hàng chính ước đạt khoảng 12,82 tỷ USD, giảm 2,8% so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, tính chung 9 tháng, xuất khẩu nông lâm và thủy sản cả nước xuất siêu 5,6 tỷ USD.
Trong số các nhóm hàng nông sản đạt tăng trưởng xuất khẩu khá cao, xuất khẩu cà phê đạt 1,39 triệu tấn và 2,48 tỷ USD, tăng 38,9% về khối lượng và tăng 22,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2015. Giá cà phê xuất khẩu bình quân 8 tháng đầu năm 2016 đạt 1.774 USD/tấn, giảm 13,3% so với cùng kỳ năm 2015. Đức và Hoa Kỳ tiếp tục là hai thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất của Việt Nam trong 8 tháng đầu năm. Giá trị xuất khẩu cà phê trong 8 tháng đầu năm 2016 ở hầu hết các thị trường chính của Việt Nam đều tăng so với cùng kỳ năm 2015.
Thị trường cà phê trong nước biến động tăng trong 9 tháng qua. So với thời điểm cuối năm ngoái, giá cà phê vối nhân xô các tỉnh Tây Nguyên tăng 8.300 – 8.400 đ/kg. Giá cà phê thế giới và Việt Nam tăng cao do thời tiết khô hạn tại nhiều vùng trồng cà phê chủ chốt trên thế giới khiến sản lượng giảm.
Xuất khẩu cao su cũng đạt 854.000 tấn và mang về giá trị 1,1 tỷ USD, tăng 14,6% về khối lượng và tăng 1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2015. Trung Quốc và Ấn Độ là 2 thị trường tiêu thụ cao su lớn nhất của Việt Nam trong 8 tháng đầu năm 2016, chiếm 64,6% thị phần.
Bên cạnh đó, xuất khẩu chè, hạt điều, tiêu, thủy sản đều đạt tăng trưởng dương cả về lượng và giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, ngay tại thị trường trong nước, giá thu mua hạt điều khô đã tăng rất mạnh và hiện đang đạt mức đỉnh cao. Nếu như thời điểm đầu năm, hạt điều khô được các thương lái thu mua với mức giá là 39.000 – 40.000 đ/kg thì nay giá đã tăng 9.500 – 10.000 đ/kg lên mức đỉnh là 49.500 đ/kg. Bộ Nông nghiệp và PTNT đánh giá “đây là mức cao nhất từ nhiều năm trở lại đây do nguồn cung nội địa khan hiếm, giá điều thô nhập khẩu cao trong khi nhu cầu xuất khẩu tăng cao”.
Chọn 10 sản phẩm quốc gia có lợi thế để xuất khẩu
Theo các chuyên gia nông nghiệp, để cạnh tranh về quy mô công nghiệp, cơ giới hóa thì Việt Nam phải mất hàng trăm năm nữa mới bắt kịp được các nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa của các nước tiên tiến.
Đó là chưa kể tới việc đất đai manh mún chỉ 0,3 ha trên một hộ dân, khiến quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp khó lòng tiến nhanh.
Do đó, theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, không còn con đường nào khác là phải tái cơ cấu ngành nông nghiệp nhanh theo hướng sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị biền vững, có giá trị gia tăng cao, đem lại đời sống tốt hơn cho nhân dân.
Tuy nhiên, việc tái cơ cấu này sẽ được thực hiện như thế nào khi nguồn lực của Trung ương và nhiều địa phương bị thu hẹp, đất đai manh mún, không nhiều doanh nghiệp quan tâm đầu tư vào nông nghiệp vì rủi ro cao. Thựa tế, qua 3 năm thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp mới chỉ dừng lại ở một vài mô hình tốt và nhận thức của người dân về tái cơ cấu được nâng lên. Hiện số doanh nghiệp tham gia nông nghiệp chiếm chưa tới 1% tổng số doanh nghiệp trên cả nước. Hơn nữa 90% doanh nghiệp này là nhỏ và “siêu nhỏ”, trong khi những doanh nghiệp có vai trò “đầu tàu” rất ít.
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường khẳng định, để tái cơ cấu nông nghiệp thành công phải coi doanh nghiệp là “hạt nhân” và làm nền tảng, động lực trong các liên kết của nông nghiệp sản xuất hàng hóa tập trung. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang đề xuất Chính phủ sửa đổi Nghị định 210 về khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp để thu hút thêm nguồn lực từ phía các doanh nghiệp.
“Ngành nông nghiệp sẽ tập trung hình thành 3 trục phát triển gồm: Sản phẩm quốc gia, sản phẩm cấp tỉnh và sản phẩm quy mô cấp địa phương. Các sản phẩm cũng sẽ được định hướng cung cấp cho từng thị trường quốc tế và trong nước”, Bộ Trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết.
Theo đó, ngành nông nghiệp chọn 10 sản phẩm quốc gia có lợi thế, có giá trị và độ bền vững cao để chiếm lĩnh thị trường xuất khẩu, coi đây là ngành hàng quốc gia. Thứ hai là sản phẩm cấp tỉnh, là những sản phẩm mang tính lợi thế, đặc thù của tỉnh. Sản phẩm này cũng phải tính đến thị trường nội địa, nhu cầu của người tiêu dùng trong nước và hướng đến xuất khẩu. Thứ 3 là sản phẩm quy mô cấp địa phương, nhưng vẫn phải có công nghệ chế biến sâu, cung cấp cho thị trường trong nước và có cả thị trường xuất khẩu như: mô hình “mỗi làng một sản phẩm” đang được thực hiện rất thành công tại Quảng Ninh.
Ngoài ra, Bộ NN&PTNT sẽ thiết kế khung chính sách để đáp ứng yêu cầu của 3 trục trên ở mọi cấp độ; phát triển các hình thức tổ chức sản xuất phù hợp, hiệu quả và đổi mới tổ chức sản xuất theo hướng hợp tác, liên kết chặt chẽ trong chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ giữa nông dân, hợp tác xã, tổ hợp tác với doanh nghiệp.
Nguồn: VOV và TTXVN
