Nhật Bản và Hàn Quốc luôn là hai thị trường xuất khẩu quan trọng và còn nhiều tiềm năng của Việt Nam tại khu vực Đông Bắc Á. Trong 3 năm gần đây, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang hai thị trường này đều tăng trưởng hai chữ số.

Những nhân tố tích cực

Đối với Nhật Bản, Hiệp định đối tác kinh tế Việt Nam- Nhật Bản (VJEPA) có hiệu lực từ ngày 1/10/2009 đã đánh dấu bước ngoặt mới trong quan hệ hợp tác kinh tế hai nước. Đây là hiệp định thương mại tự do song phương đầu tiên của Việt Nam kể từ khi gia nhập WTO và là hiệp định thương mại tự do thứ 2 mà Việt Nam và Nhật Bản cùng tham gia sau Hiệp định Thương mại tự do ASEAN- Nhật Bản (AJCEP) được ký kết từ năm 2008. Hiệp định VJEPA có nội dung toàn diện, bao gồm nhiều lĩnh vực như thương mại hàng hóa, thương mại dịch vụ, đầu tư, cải thiện môi trường kinh doanh, di chuyển thể nhân.

Việt Nam và Hàn Quốc đều đã tham gia Hiệp định Thương mại tự do ASEAN- Hàn Quốc (AKFTA). Theo đó, hai nước dành cho nhau nhiều ưu đãi về mở cửa thị trường hàng hóa và dịch vụ. Tuy nhiên, để thúc đẩy hơn nữa quan hệ kinh tế, thương mại giữa hai nước, tháng 8/2012, hai bên đã tuyên bố khởi động đàm phán Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- Hàn Quốc (VKFTA). Đặc biệt, nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng thống Hàn Quốc vào tháng 9/2013, hai bên nhất trí về sự cần thiết thúc đẩy đàm phán hướng tới mục tiêu ký kết Hiệp định VKFTA ở mức độ cao và toàn diện trong năm 2014, đồng thời cân nhắc đến chênh lệch về trình độ phát triển giữa hai nước.

Hiệp định VJEPA và Hiệp định AKFTA được triển khai đồng bộ là một trong những nhân tố tích cực giúp cải thiện trao đổi thương mại song phương giữa Việt Nam- Nhật Bản, Việt Nam- Hàn Quốc, trong đó cả xuất khẩu và nhập khẩu của Việt Nam với hai nước đều tăng.

Nhiều cơ hội tăng thị phần

Việc giảm thuế mạnh mẽ các mặt hàng nông, thủy sản của Nhật Bản đã mở ra cho doanh nghiệp Việt Nam nhiều cơ hội xuất khẩu vào thị trường Nhật. Nhờ đó, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông, thủy sản đã được cải thiện đáng kể.

Kim ngạch xuất khẩu nông sản sang Nhật Bản năm 2012 đạt trên 285 triệu USD, tăng gần gấp đôi so với năm 2009. Mặc dù kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng nông, thủy sản của Việt Nam sang Nhật Bản liên tục tăng trong những năm gần đây nhưng đa số các mặt hàng của Việt Nam vẫn chiếm tỷ trọng rất nhỏ so với tổng kim ngạch nhập khẩu của Nhật Bản: Gỗ và sản phẩm gỗ chiếm khoảng 3%, cao su khoảng 1,6%, rau quả chỉ chiếm khoảng 1%...

Bên cạnh đó, Hàn Quốc cũng là nước nhập khẩu đáng kể các mặt hàng nông, thủy sản từ các nước trên thế giới. Tuy nhiên, thị phần nhập khẩu từ Việt Nam chỉ ở mức dưới 5% trong tổng kim ngạch nhập khẩu của Hàn Quốc. Điều này cho thấy, Việt Nam còn có nhiều cơ hội tăng thị phần tại Nhật Bản và Hàn Quốc.