Được mệnh danh là đất nước nông nghiệp với sự đặc trưng là sản xuất các loại hoa cung cấp cho thị trường thế giới. Bên cạnh đó Hà Lan cũng cung cấp các sản phẩm nông nghiệp khác, thể hiện đặc trưng nền nông nghiệp của nước này.
Giá trị sản phẩm gia tăng của các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp đóng góp tới 25% GDP, còn toàn ngành HTX thì đóng góp 21% vào GDP của Hà Lan. Chính phủ Hà Lan không có bất kỳ một sự hỗ trợ nào cho phong trào HTX. Họ nhìn nhận, HTX của những người nông dân cũng giống như chủ một doanh nghiệp, phải tự tìm cách kinh doanh, đưa ra mô hình phù hợp với sức của mình.
Khi gặp khó khăn cũng phải biết tự mình tìm ra cách giải quyết, do đó người nông dân luôn biết giải quyết vấn đề của mình bằng cách thành lập HTX. Với những HTX gặp khó khăn thì họ sẽ liên kết với nhau để lập ra liên hiệp HTX.
Chủ động nguồn vốn
HTX nông nghiệp đóng vai trò rất quan trọng, khu vực chế biến sữa, các sản phẩm về sữa của Hà Lan. Hiện nay, 90% nông dân Hà Lan tham gia vào HTX này. Đối với mô hình trồng hoa và sinh vật cảnh cũng có tới 90% nông dân tham gia, HTX cung ứng và dịch vụ nông nghiệp có 60%, HTX tín dụng có 80%. Các loại hình HTX chế biến sữa, các sản phẩm về sữa, HTX tín dụng hay HTX cung cấp dịch vụ nông nghiệp đã thành lập và tồn tại cách đây hơn 100 năm.
Từ quy mô làng, thôn ở Hà Lan đều có HTX hoạt động, trước đây số lượng HTX rất nhiều, nhưng theo xu thế chung, nhiều HTX đã sáp nhập lại để tăng sức cạnh tranh, năng lực sản xuất. Từ hàng trăm HTX, các HTX của Hà Lan đã sáp nhập lại thành HTX với quy mô lớn. Hiện nay, trên cả đất nước Hà Lan chỉ còn 70 HTX, với quy mô mỗi HTX trên 1.000 xã viên (mỗi xã viên HTX ở Hà Lan có thể đồng thời là xã viên của nhiều HTX khác nhau), trong đó có 50 HTX nông nghiệp và 20 HTX các lĩnh vực khác.
Các HTX nông nghiệp Hà Lan đều có hệ thống tự cung cấp tài chính, trách nhiệm và quyền hạn rõ ràng
Theo ông Jan H. Lunshof, Cố vấn Luật HTX, Hội đồng quốc gia HTX nông nghiệp Hà Lan, ngay từ khi HTX mới bắt đầu hình thành, các xã viên đã thành lập ra một hệ thống tự cung cấp tài chính, trách nhiệm và quyền hạn rõ ràng. Họ cho rằng HTX thường không thể chịu được những rủi ro từ việc vay vốn của các nhà đầu tư từ bên ngoài do lãi suất rất cao, khiến lợi nhuận của xã viên cũng sẽ bị ảnh hưởng.
Nguyên tắc tự cung cấp tài chính được thực hiện thông qua khả năng thanh toán, dự trữ, tất cả giao dịch đều chuyển qua tài khoản xã viên, chứ không trả bằng tiền mặt. Cách đây 100 năm, các HTX ở Hà Lan đã hoạt động theo nguyên tắc này, vì các ngân hàng thường không thấy thoả mãn nếu cho HTX vay vốn.
Khuyến khích tiêu dùng
Bản chất của các quỹ dự phòng hợp pháp của HTX nông nghiệp Hà Lan đều do xã viên quyết định và không được chia. Do đó, khi xã viên ra khỏi HTX thì họ không được rút tiền ra, không được hưởng lãi suất từ quỹ này. Quỹ này do HTX quản lý, khác với vốn của công ty, có hai chức năng chính: thứ nhất vốn dùng để điều hành hoạt động kinh doanh; thứ hai là thoả mãn được yêu cầu của nhà đầu tư.
HTX nông nghiệp ở Hà Lan có định hướng vừa phục vụ, vừa sản xuất, điều đó có nghĩa là các xã viên càng bán nhiều sản phẩm của mình cho HTX hay sử dụng nhiều dịch vụ của HTX thì xã viên đó đã đóng góp nhiều vào hoạt động của HTX. Với chức năng này, các xã viên yêu cầu cần phải được thông qua phiếu bầu, điều này có nghĩa nếu xã viên nào dùng nhiều sản phẩm của HTX thì sẽ có tác động rất lớn đến phiếu bầu.
Doanh thu của HTX quyết định rất nhiều đến quyền lợi bầu cử của xã viên. Nếu họ tham gia tích cực vào HTX thông qua các hoạt động như bán hàng cho HTX, sử dụng các dịch vụ thì sẽ được hưởng quyền lợi là đi bầu cử. Cái này rất dễ dàng xác định phiếu bầu của xã viên, vì doanh thu của HTX với các xã viên có thể xác định được bằng số lượng như bán bao nhiêu thóc, café, cá… cho HTX, và tiêu thụ bao nhiêu sản phẩm, dịch vụ cho HTX.
Với chính sách nông nghiệp linh hoạt, chủ động như vậy nên nông nghiệp Hà Lan được xếp vào hàng phát triển cao nhất thế giới. Có tới 10 sản phẩm nông sản Hà Lan xuất khẩu đứng thứ nhất thế giới như: hoa tươi, cà chua, khoai tây, hành tây, trứng gà, pho mát, sữa đặc, bia đại mạch, bánh ca cao, dầu ca cao. Có 3 sản phẩm xuất khẩu thứ nhì thế giới là thịt lợn, sôcôla và thuốc lá. Tất cả là các sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao. Kim ngạch xuất khẩu nông sản của Hà Lan trong nhiều năm qua chỉ đứng sau Mỹ, Pháp nhưng hiệu quả và tính cạnh tranh lại cao nhất thế giới; chiếm phần quan trọng trong cơ cấu kinh tế đất nước.
