Hạt điều xuất khẩu đã vươn tới 80 nước trên thế giới và tiếp tục mở rộng thị trường. Liên tục trong 8 năm qua, Việt Nam luôn là quốc gia xuất khẩu điều nhân lớn nhất thế giới. Dự báo hạt điều xuất khẩu trong năm 2014 sẽ đạt khoảng 180 nghìn tấn điều nhân, với kim ngạch 1,8 tỷ USD, cộng thêm các mặt hàng dầu vỏ hạt điều và sản phẩm chế biến sâu thì giá trị toàn ngành có thể đạt khoảng 2,2 tỷ USD.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, tính tới hết tháng 4/2014, Việt Nam đã xuất khẩu được 74,8 nghìn tấn hạt điều với kim ngạch 467 triệu USD, tăng 17,5% về lượng và 18,3% về kim ngạch so cùng kỳ năm trước. Hạt điều xuất khẩu tăng cao là do Trung Quốc và một số thị trường Đông Nam Á đẩy mạnh mua nhân điều, các mặt hàng điều chế biến để phục vụ cho lễ Tết.

Để phục vụ cho xuất khẩu, mỗi năm Việt Nam chế biến khoảng 1 triệu tấn hạt điều thô, trong đó có 600 nghìn tấn từ các cây trồng trong nước và nhập khẩu 400 nghìn tấn từ Campuchia, Lào, Indonesia và các quốc gia Tây Phi. Như vậy nguồn cung hạt điều trong nước mới chỉ đáp ứng được 60% lượng nguyên liệu, phần còn lại vẫn phải nhập khẩu.

3 thị trường xuất khẩu lớn nhất cho hạt điều bao gồm Mỹ, Trung Quốc và Hà Lan. Hiện Việt Nam có khoảng 300 doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm hạt điều đến 100 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới.

Phần lớn các thị trường xuất khẩu hạt điều của Việt Nam trong 4 tháng năm 2014 đều tăng kim ngạch so với cùng kỳ năm trước trong đó tăng mạnh ở các thị trường như: Hoa Kỳ (40,06%), Trung Quốc (24,55%), Anh (110,8%), Pháp (120,6%), Tây Ban Nha (159,8%), Hy Lạp (127%). Ngược lại, XK hạt điều sang Ấn Độ và Pakistan sụt giảm mạnh so với cùng kỳ, với mức giảm lần lượt là 93,38% và 72,45%.

Thị trường xuất khẩu hạt điều 4 tháng đầu năm 2014

Xu hướng tiêu dùng sản phẩm từ hạt điều

Theo các chuyên gia, thị trường tiêu thụ điều nhân và các sản phẩm chế biến từ điều của thế giới hiện nay vào khoảng 3 tỷ người và đặc biệt là xu hướng sử dụng hạt điều trong giới trẻ ngày càng được quan tâm. Do vậy, cơ hội để mở rộng thị trường cho hạt điều được chế biến từ Việt Nam là rất lớn. Song để tranh thủ được cơ hội này các doanh nghiệp điều Việt Nam cần đi vào đầu tư cho chế biến sâu nhiều hơn.

Trong 2 năm qua, ngành điều Việt Nam đã làm rất tốt việc nâng cao chất lượng nhưng cũng cần tiếp tục cải thiện hơn nữa trong thời gian tới. Bởi với sự toàn cầu hóa hiện nay, việc chuyển từ sản xuất đại trà sản phẩm cấp thấp sang sản xuất chất lượng cao sẽ giúp cho ngành điều Việt Nam dễ dàng thâm nhập vào những thị trường khó tính và đem lại lợi nhuận lớn hơn.

Ba thị trường xuất khẩu hạt điều lớn nhất của Việt Nam hiện nay là Mỹ, Trung Quốc và Hà Lan. Để gia tăng giá trị, hiện Vinacas đặt ra mục tiêu các sản phẩm điều chế biến sâu sẽ nâng từ mức 8% lên trên 10% trong năm nay.

Thị trường khách hàng là cốt lõi, doanh nghiệp là then chốt, xuất khẩu đem lại hàng tỷ USD nhưng lợi nhuận trong đó thấp thì nông dân cũng không hưởng được lợi ích gì cả. Vì vậy cần phân phối lợi ích phải hài hòa, nông dân, công nhân phải sống được với hạt điều, đa dạng hóa sản phẩm và đầu tư chế biến sâu.

Để tăng cơ hội xuất khẩu vào thị trường châu Âu, Trung Đông và đặc biệt là tìm cơ hội tại thị trường nội địa, năm nay ngành điều đã dành ra 20 tỷ đồng để xây dựng dự án kích cầu giai đoạn 2014-2020, trong đó Vinacas tập trung cho việc nghiên cứu chất dinh dưỡng trong điều nhân, tổ chức sản xuất vùng nguyên liệu và kích cầu tiêu dùng. Thị trường Châu Âu còn rất nhiều tiềm năng, đặc biệt là Đức, Anh, Pháp, Thụy Sĩ nơi người dân có thu nhập cũng như mức tiêu dùng rất cao và hạt điều ngày càng được họ ưa thích.

Với mục tiêu hướng tới chế biến sâu các doanh nghiệp đã đầu tư trang thiết bị hiện đại giúp giảm chí phí giá thành. Nếu trước đây để sản xuất ra 30 tấn điều/ngày cần khoảng 3.000-4.000 lao động, thì hiện nay doanh nghiệp chỉ cần khoảng 400-500 lao động. Thiên thời địa lợi nhân hòa là những yếu tố đang ủng hộ ngành xuất khẩu điều khi năm nay các ngân hàng cũng đã chủ động tăng hỗ trợ vốn vay cho doanh nghiệp đầu tư thiết bị với lãi suất 3%USD/năm và 7% lãi suất tiền đồng.

Tại hội nghị Điều quốc tế Việt Nam 2014 vừa diễn ra tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, các chuyên gia cũng đưa ra nhận định, Việt Nam sẽ là quốc gia tiếp tục có vị thế lớn trong ngành xuất khẩu điều. Các công ty đến từ Mỹ, Nhật cũng đã đặt vấn đề đầu tư, hỗ trợ về kỹ thuật chế biến sâu và mong muốn gắn kết làm ăn lâu dài với các doanh nghiệp xuất khẩu điều Việt Nam.

Xuất khẩu hạt điều vào thị trường Australia

Hiện 92% hạt điều nhập khẩu vào Australia đến từ Việt Nam thay vì Ấn Độ nhưng các năm trước. Nguyên nhân là các sản phẩm hạt điều Việt Nam đã thu phục được nhà nhập khẩu Australia bởi chất lượng hạt điều và các doanh nghiệp cũng rất linh hoạt để liên tục đổi mới công nghệ theo yêu cầu của khách hàng, điều mà nhiều nước XK khác thua hẳn.

Tuy nhiên, người tiêu dùng Australia ngày càng yêu cầu cao và khắt khe. Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam cần tiếp tục phát huy uy tín trong việc đảm bảo nguồn cung chất lượng và VSATTP. Đây chính là mấu chốt để người tiêu dùng Australia luôn yên tâm sử dụng hạt điều đến từ Việt Nam.

Đối với các thị trường khác, để đảm bảo xuất khẩu được ổn định và khẳng định thương hiệu hạt điều Việt Nam trên thị trường quốc tế thì vấn đề vấn đề kiểm soát và đảm bảo chất lượng ổn định trong thời gian tới cần tiếp tục được các doanh nghiệp cam kết và thực hiện thật tốt. Bởi lẽ, Luật của Mỹ, châu Âu vô cùng nghiêm khắc. Chỉ cần doanh nghiệp vi phạm về VSATTP thì mức phạt có thể khiến các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận lại thị trường này.

Trong năm vừa qua mới chỉ có khoảng 9% trong tổng sản lượng điều XK của VN qua Hà Lan, trong khi riêng Mỹ nhập tới 28%, Trung Quốc 20%. Vì thế, thị trường Châu Âu còn rất nhiều tiềm năng, đặc biệt là Đức, Anh, Pháp, Thụy Sĩ nơi người dân có thu nhập cũng như mức tiêu dùng rất cao và hạt điều ngày càng được họ ưa thích”.